Pokusa nieśmiertelności towarzyszy ludziom od tysiącleci. Sięga początków cywilizacji. Najstarsze zachowane dzieło literackie, sumeryjski epos o Gilgameszu, opowiada o poszukiwaniu tajemniczej rośliny, zapewniającej wieczne życie. Obecnie mit zastąpiła fascynacja współczesną medycyną. Próbując rozszyfrować przyczyny starzenia, lekarze i biolodzy molekularni schodzą do poziomu pojedynczej komórki i procesów sterujących jej metabolizmem. Czy będzie to szczególny wariant genu, lek na cukrzycę, czy cząsteczki odnalezione w młodej krwi – nie należy zapominać, że są to wstępne efekty badań, prowadzonych zazwyczaj na zwierzętach, a nie ludziach. Każdy nowo odkryty element układanki zamiast przybliżać nas do rozwiązania zagadki starości, rodzi kolejne pytania. Naukowcy studzą więc nadzieje na cudowne odkrycia biomedycyny, a jedynymi jak dotąd sprawdzonymi środkami opóźniania starości wciąż pozostają metody, dostępne każdemu z nas – odpowiednia dieta i ćwiczenia fizyczne.

Czy jest więc na świecie coś, czemu udało się pokonać barierę śmiertelności? Tak. Nowotwór. Wszystkie prawidłowe komórki ulegają określonej ilości podziałów, a następnie starzeją się i przestają pełnić swoją funkcje. Ale nie rak. Komórki nowotworowe dzielą się w nieskończoność, co oznacza, że są właściwie nieśmiertelne. Hodowane in vitro komórki HeLa, pobrane od chorej na raka szyjki macicy Amerykanki ponad 60 lat temu, wciąż nie przestają się dzielić, przyczyniając się zarazem do przełomowych odkryć we współczesnej medycynie. 

Ograniczona data ważności ludzkiego organizmu zdaje się zupełnie nie zrażać transhumanistów. Tam, gdzie w poszukiwaniu nieśmiertelności granice stawia biologia – z pomocą przychodzi technologia. Gdyby tak dokonać transferu mózgu? Skopiować świadomość do komputera i zapewnić sobie cyfrową nieśmiertelność? Ruch, który postuluje technologiczne ulepszania człowieka, posiada wpływowych naukowców w swoich szeregach. Wśród sprzymierzeńców warto wymienić Raya Kurzweila, informatyka i futurystę stawiającego tezę, że przeznaczeniem naszej cywilizacji jest fuzja człowieka z maszyną. Z kolei biogerontolog Aubrey de Grey wieszczy szybki postęp w dziedzinie regeneracji organów oraz innych terapii na poziomie molekularnym, dzięki którym będziemy żyli dwieście lub więcej lat. Jednak czy ilość ważniejsza jest od jakości? Czy długie życie niesie za sobą obietnicę szczęścia czy ryzyko nowych podziałów społecznych? Kto skorzysta w przyszłości z cudownych kuracji? Czy grozi nam przeludnienie, a co za tym idzie wyczerpanie zasobów i dewastacja naturalnych ekosystemów?

Statystyczne wydłużanie się życia i towarzyszące temu procesowi starzenie się społeczeństwa są jednak faktem. Dlatego, jak co roku, Festiwal Przemiany inicjuje debatę na temat przyszłości życia społecznego i wpływu nowych technologii na jego strukturę. Wystawiając nasze racjonalne umysły na pokusę nieśmiertelności pytamy między innymi o partycypacyjny charakter opieki zdrowotnej i o drogi do innowacji w sektorze medycznym. Długowieczność jako nowy paradygmat naszej kultury zamierzamy rozpatrywać nie tylko pod kątem rozwoju genetyki czy biologii molekularnej, ale również z perspektywy długowiecznych populacji, które uczą nas, że za długość życia odpowiadają również takie czynniki jak ograniczenie stresu, dobra dieta i udane kontakty z rodziną.

Przed nami cztery dni wypełnione intensywnym programem wydarzeń. Wystawa projektów z dziedziny art&science i critical design, towarzyszące jej panele dyskusyjne, a także eksperymentalna debata z aktywnym udziałem publiczności stworzą główne forum do rozmowy o różnych scenariuszach przyszłości. Bogata oferta warsztatów – zarówno praktycznych zajęć w laboratorium biologicznym, jak i transdyscyplinarnych spotkań dla naukowców, projektantów i branży marketingowej. Pogłębioną refleksję na temat ludzkiej śmiertelności oraz wpływu nauki i nowych technologii na nasze życie uzupełnią pokazy filmowe i spektakl teatralny – oparty na biografii Henrietty Lacks. Jak co roku czeka nas nowa odsłona koncertu muzyki elektronicznej Przemiany Live! oraz Śniadania nad rzeką.

Amerykańska pisarka, Susan Ertz powiedziała kiedyś: „Miliony marzą o nieśmiertelności, a nie wiedzą, co ze sobą zrobić w deszczowe niedzielne popołudnie”. W celu rozwiania wszelkich obaw na temat zajęć na kolejne sto lub więcej lat, zapraszamy do spędzenia z nami pierwszego wrześniowego weekendu w Centrum Nauki Kopernik.