II edycja Nagrody Przewroty (2025)

Przewodniczący: Robert Firmhofer, Centrum Nauki Kopernik
Historyk filozofii. Założyciel i dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Współtwórca i organizator Pikniku Naukowego – największej w Europie plenerowej imprezy poświęconej komunikacji naukowej. Prezes zarządu ECSITE – Europejskiej Sieci Centrów i Muzeów Nauki (2011–2013). Członek Rady Dyrektorów ASTC – Amerykańskiego Stowarzyszenia Centrów Nauki i Technologii (od 2017). Członek zarządu Stowarzyszenia Społeczeństwo i Nauka SPiN. Ekspert Komisji Europejskiej. Członek Rady Komunikacji Naukowej PAN, CERN Science Gateway Advisory Committee, Deutsches Museum Kuratorium, Ciencia Viva Advisory Council, a także wielu innych rad organizacji międzynarodowych. Od lat zajmuje się komunikacją naukową. Laureat prestiżowej Nagrody im. Hugona Steinhausa za wybitne osiągnięcia w tej dziedzinie (1998). Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012), Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości Polonia Rediviva (2022) oraz francuskim Narodowym Orderem Zasługi (2014). 

Sławomir Kasprzak, ZS Licealnych i Technicznych nr 1 w Warszawie
Inżynier mechanik (Politechnika Częstochowska). Dyrektor Zespołu Szkół Licealnych i Technicznych nr 1 w Warszawie (w tym najlepszego technikum w kraju wedle rankingu „Perspektywy” 2019–2021 i 2023). Kształci zawodowo w oparciu o nowe techniki i technologie. Szkoleniowiec oświatowej kadry kierowniczej i dyrektorów szkół, konsultant merytoryczny, ekspert kształcenia modułowego. „Promotor zmian” – współodpowiedzialny za wdrożenie reformy kształcenia zawodowego w woj. mazowieckim. Ekspert metodologiczny w projekcie „B2.2: Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez pracodawców” (Program Operacyjny Kapitał Ludzki). Zdobywca Nagrody „Zasłużony dla Warszawy” (2015) oraz tytułu „Złotego Inżyniera 155-lecia «Przeglądu Technicznego»” (2020).

Prof. zw. dr hab. Dorota Klus-Stańska,
Uniwersytet Gdański 
Kierownik Zakładu Badań nad Dzieciństwem i Szkołą na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Zainteresowania badawcze: konstruktywizm edukacyjny, teoria kształcenia, pedagogika wczesnej edukacji, szkolne bariery rozwoju uczniów. W latach 1994 – 2002 założyła i prowadziła eksperymentalną Autorską Szkołę Podstawową „Żak” w Olsztynie. Twórczyni i redaktorka naczelna czasopisma „Problemy Wczesnej Edukacji”. Wieloletnia członkini Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Wyróżniona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, statuetką Skrzydła Wyobraźni za szczególne osiągnięcia innowacyjne w dziedzinie edukacji, Medalem Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Za książkę „Konstruowanie wiedzy w szkole” zdobyła Nagrodę Indywidualną Ministra Edukacji i Sportu oraz Nagrodę im. Władysława Spasowskiego Wydziału I Nauk Społecznych PAN. Jej inne publikacje to: „Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej” (z M. Nowicką), „Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń”, „Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce”.

Mirella Kłosińska, Plan Be Eco
Młoda przedsiębiorczyni wykorzystująca technologię cyfrową do tworzenia rozwiązań o pozytywnym wpływie. W wieku 13 lat założyła swój pierwszy biznes, sprzedając kaski motocyklowe online. Następnie rozwinęła fundację Earth Day Everyday, zajmującą się edukacją klimatyczną w Polsce, która zdobyła Złotego Wilka za najlepszy Projekt Ekologiczny w Polsce (2022). W ciągu trzech lat, z pomocą 50 wolontariuszy zaangażowała prawie 10 tys. uczestników do inicjatyw edukacyjnych w siedmiu polskich miastach. Obecnie pracuje w Plan Be Eco, startupie zajmującym się raportowaniem śladu węglowego. Posiada również doświadczenie w pracy z młodymi startupami w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Karolina Kwiecińska, licealistka
Uczennica 3 klasy humanistycznej w XLIV Liceum im. Stefana Banacha w Warszawie. Co roku pełni funkcję przewodniczącej klasy. Od dziecka interesuje się działaniem mózgu człowieka i zachodzącymi w nim procesami – tak narodziła się jej pasja do psychologii. W przyszłości chciałaby studiować tę dziedzinę. Od roku pracuje także jako opiekunka dzieci i bardzo podoba jej się to zajęcie. Ceni szczerość i otwartość.

Joanna Lilpop, Szkoła Edukacji PAFW i UW
Biotechnolożka, wykładowczyni dydaktyki biologii w Szkole Edukacji PAFW i UW. Autorka pomocy dydaktycznych dla szkół oraz programów szkoleń dla nauczycieli. Trenerka nauczycieli i edukatorów edukacji przyrodniczej. Podczas pracy w Instytucie Badań Edukacyjnych diagnozowała umiejętności rozumowania naukowego wśród dzieci i młodzieży. Zależy jej na tym, by biologia w szkole była bliższa przyrodzie i prawdziwemu doświadczeniu. Za kluczowe dla nowoczesnej edukacji uznaje uważność, obserwację, doświadczanie i naukę na przykładach badań naukowych. 

Jacek Łęgiewicz, Samsung 
Dyrektor ds. korporacyjnych w Samsung Polska. Koordynuje działania firmy w obszarach PA, PR, ESG, CSR i PPP. Pełni również funkcję lidera branżowego w stowarzyszeniach: jako Członek Zarządu Związku Cyfrowa Polska oraz Wiceprzewodniczący Rady Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji. Ukończył politologię (Uniwersytet Warszawski) oraz podyplomowe studia biznesowe (MIT i Boston University). Uwielbia eksplorować planetę jako kapitan morski, alpinista i zaawansowany nurek wód otwartych. 

Iza Rutkowska, artystka
Projektantka. Założycielka Fundacji Form i Kształtów oraz studia projektowego Zoochitecture. Wykładowczyni School of Form. Projektuje interaktywne obiekty służące do aktywowania energii wybranej społeczności, a następnie pracuje z nimi na rzecz trwałych przekształceń przestrzeni. Tworzy place zabaw razem z dziećmi, podwórka wraz z mieszkańcami. Zajmuje się edukacją w procesie – angażuje interdyscyplinarne grupy studentów w bieżące działania terenowe, tak by później realizowali niezależne projekty, odnosząc się do doświadczeń nabytych w praktycznym działaniu. Efekty jej prac prezentowane były m.in. w MAMBO – Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Bolonii, Parku Burle Marxa w Sao Paulo, Parku Stromovka w Pradze, Galerii Narodowej w Dżakarcie, Matadero w Madrycie, Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski w Warszawie, Muzeum Emigracji w Gdyni, Muzeum Polin.

Michał Senk, Centrum Myśli Jana Pawła II
Dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II (od 2017). Absolwent politologii oraz MBA. Ukończył także Instytut Tertio Millennio oraz 30. Szkołę Liderów Politycznych wraz z seminarium szkoleniowym w Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie. Wieloletni instruktor harcerski. Członek Rady Programowej Stowarzyszenia Centrum Wolontariatu oraz Rady Fundacji Partnerstwo dla Edukacji. Trener w Letniej Akademii Talentów organizowanej przez Związek Dużych Rodzin „Trzy Plus”, gdzie realizuje pasję do wspierania rozwoju młodych ludzi i ukierunkowywania ich talentów. Nadzoruje Stypendia m.st. Warszawy im. Jana Pawła II. Jako trener umiejętności liderskich szkolił zespoły ratowników medycznych w Kijowie, Lwowie i Iwano-Frankowsku.

Dr Jędrzej Witkowski, Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO)
Prezes zarządu Centrum Edukacji Obywatelskiej (od 2018) – największej polskiej organizacji pozarządowej działającej w obszarze edukacji – z którą związany jest od 2005 roku. Ekspert edukacyjny, z wykształcenia doktor socjologii i politolog. Zajmuje się m.in. strategiami wprowadzania oddolnych zmian w szkołach, rozwojem kompetencji przyszłości oraz edukacją obywatelską i polityczną. Autor publikacji, programów i materiałów edukacyjnych.

Kapituła wewnętrzna składa się z pracowniczek i pracowników Centrum Nauki Kopernik

Przewodnicząca: dr Katarzyna Młynek, Centrum Nauki Kopernik
Zastępczyni dyrektor programowej ds. edukacji i komunikacji naukowej Centrum Nauki Kopernik. Filozofka i psycholożka, facylitatorka dialogu, autorka tekstów, moderatorka i uczestniczka debat oraz konferencji naukowych. Doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii (KUL) oraz absolwentka psychologii (UMCS). Zajmuje się filozofią komunikacji, psychologią społeczną oraz badaniem trendów. Do września 2021 roku dyrektor programowa ośrodka THINKTANK oraz redaktor prowadząca magazynu „THINKTANK”.

Dr Kamil Deresz
Astrofizyk. W Centrum Nauki Kopernik kieruje obecnie Działem Laboratoriów. Jego pasje to popularyzacja nauki i kreowanie procesów wspierających skuteczne kierowanie zespołami kreatywnymi. Swoje bogate doświadczenie w dziedzinie astrofizyki wykorzystuje nie tylko do doskonalenia procesów badawczych w Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego, ale także do tworzenia inspirującej atmosfery pracy sprzyjającej innowacjom.

Dr Ilona Iłowiecka-Tańska
Zastępczyni dyrektor programowej ds. innowacji. Antropolożka kultury (UW). Interesują ją relacje między kulturą, nauką i edukacją. W swojej pracy skupia się na dwóch obszarach: budowie partnerstw między naukowcami i edukatorami, które inspirują rozwój innowacyjnych narzędzi edukacyjnych, oraz badaniach nad kulturowym i pedagogicznym znaczeniem eksponatów, wystaw i pomocy naukowych. Publikuje prace naukowe i popularnonaukowe związane z obu tymi zagadnieniami. Razem z zespołem opracowała koncepcję Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego – centrum badawczo-rozwojowego w obszarze edukacji, otwartego przy Centrum Nauki Kopernik w 2023 roku. Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej na Uniwersytecie Kalifornijskim Berkeley w Embodied Design Research Laboratory (2022). Kieruje grupą roboczą ds. badań i ewaluacji przy ECSITE.

Anna Puchta 
Od 9 lat związana z Centrum Nauki Kopernik. Najpierw pracowała jako animatorka, obecnie pełni rolę koordynatorki ds. dostępności. Odpowiada za wsparcie osób ze szczególnymi potrzebami i dba o dostępność oferty. Ukończyła studia podyplomowe z zarządzania dostępnością na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Regularnie prowadzi szkolenia i warsztaty, działa na rzecz integracji osób z niepełnosprawnościami zarówno w pracy, jak i poza nią. Wierzy, że nauka i kultura powinny być dostępne dla każdego. Jej pasją jest tworzenie otoczenia, z którego każdy może w pełni korzystać. 

Michał Romański
Projektant graficzny i twórca komiksów. Absolwent Wydziału Wzornictwa Przemysłowego ASP w Warszawie. W Centrum Nauki Kopernik tworzy identyfikacje wizualne. Pracuje także przy projektach eksponatów (m.in. layouty do eksponatów do wystawy „Przyszłość jest dziś”, razem z Działem Wystaw) i rozwiązaniach edukacyjnych (m.in. zestaw edukacyjny „Cztery pory roku” stworzony dla grup przedszkolnych i wczesnoszkolnych, razem z Działem Rozwiązań Edukacyjnych).

Dagmara Szawdyn 
Historyczka i krytyczka sztuki specjalizująca się w opracowywaniu interaktywnych wystaw oraz założeń upamiętniających. Kuratorka pierwszej międzynarodowej kolekcji sztuki art & science w Centrum Nauki Kopernik. Obecnie kieruje w tej instytucji Działem Społecznego Angażowania w Naukę, którego działalność skupia się na rozwoju komunikacji naukowej. Szczególnie bliskie są jej działania interdyscyplinarne.   

Agnieszka Wichrowska
Specjalistka ds. edukacji w Centrum Nauki Kopernik. Organizowała liczne wydarzenia edukacyjne dla młodzieży i nauczycieli, również we współpracy z organizacjami krajowymi i zagranicznymi. Koordynowała konferencje młodzieżowe i była mentorką aktywistów młodzieżowych. Z wykształcenia socjolożka, od lat zaangażowana w edukację nieformalną.

Piotr Wróbel
W Centrum Nauki Kopernik pracuje od 2010 roku, obecnie jako kierownik Działu Społeczności Uczących się. W poprzednich latach zajmował się tworzeniem i koordynacją działań programowych, m.in jako kierownik Działu Inspiracji Edukacyjnych i Naukowych. Z wykształcenia pedagog, animator i menedżer kultury. Od 2017 roku prowadzi zajęcia dydaktyczne na Wydziale Pedagogicznym UW dla przyszłych animatorów kultury oraz nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Ukończył studia doktoranckie na UW i jest w trakcie przygotowania dysertacji dotyczącej ojcostwa. Członek Rady Dydaktycznej Wydziału Pedagogicznego UW (2020–2023) oraz Rady Naukowej Dyscypliny Pedagogiki na UW (2021–2023).

Kacper Zabielski
Animator, młodszy specjalista ds. doświadczenia zwiedzającego. Na co dzień pracuje na „pierwszej linii frontu”, mając bezpośrednią styczność z osobami odwiedzającymi Centrum Nauki Kopernik. W ramach prowadzonych przez siebie warsztatów oraz zajęć w Majsterni tworzy bezpieczną przestrzeń uczenia się, zachęcając uczestników (szczególnie osoby najmłodsze) do odkrywania i pogłębiania wiedzy o otaczającym świecie. Ważne są dla niego otwartość oraz pozbawiona oceny interakcja z odbiorczyniami i odbiorcami działań edukacyjnych, a także inkluzywność na poziomie instytucji i realizowanych projektów.

Inicjatywy ogólnopolskie 

Kurs dokształcający dla położnych „Poradnictwo w okresie transformacji menopauzalnej” 

Kulczyk Foundation 

Kurs „Poradnictwo w okresie transformacji menopauzalnej” to program skierowany do położnych z całej Polski, który ma na celu przygotowanie ich do wspierania kobiet w wieku 40–55 lat w okresie okołomenopauzalnym. Uczestniczki kursu zdobywają aktualną wiedzę medyczną i praktyczne umiejętności, pozwalające im prowadzić edukację zdrowotną zarówno wśród pacjentek, jak i innych położnych. Program odpowiada na niedobór specjalistycznej wiedzy dotyczącej menopauzy w edukacji medycznej, oferując kompleksowe szkolenie w zakresie zdrowia fizycznego, emocjonalnego i psychologicznego kobiet. Kurs składa się z pięciu modułów tematycznych, obejmujących m.in. zdrowie uroginekologiczne, seksualność oraz wsparcie emocjonalne. 

Inicjatywa promuje zmianę stereotypowego postrzegania roli położnych, podkreślając ich kompetencje w opiece nad kobietami na każdym etapie życia. Kurs jest krokiem w kierunku systemowego rozwiązania i odpowiedzią na zmiany demograficzne w polskim społeczeństwie – w przyszłości może stać się standardowym świadczeniem gwarantowanym dla kobiet w ramach podstawowej opieki zdrowotnej.  

WWW: https://menopauzabeztabu.org.pl/kurs-dla-poloznych/   

Otwarci na zmianę 

Fundacja Zwolnieni z Teorii 

„Otwarci na zmianę” to kampania społeczna z Prymusem w roli głównej. Prymus to robot zasilany sztuczną inteligencją, który skutecznie wypełnił arkusz maturalny z języka polskiego. Wynik 62% uzyskany przez AI, wyższy od średniej maturzystów w 2024 roku (61%), stanowi mocny argument na rzecz konieczności rewizji dotychczasowych metod nauczania. 

Kampania ma na celu zwrócenie uwagi na potrzebę dokonania zmian w systemie edukacji – tak, by system ten przygotowywał młode osoby do mierzenia się z wyzwaniami współczesnego świata, takimi jak kryzys klimatyczny, rosnące nierówności czy rozwój technologii. W ramach projektu powstał list otwarty zaadresowany do liderów opinii i decydentów z sektora edukacji, który wzywa do zmiany podejścia w nauczaniu. Zamiast gromadzenia wiedzy proponuje on skupienie się na rozwoju kompetencji (m.in. myślenia krytycznego, kreatywności, umiejętności współpracy czy adaptacji do nowych warunków). „Otwarci na zmianę” to inicjatywa tworząca przestrzeń do dyskusji o przyszłości edukacji i konieczności dostosowania jej do nowych wyzwań. 

WWW: https://otwarcinazmiane.pl/  

Program edukacyjny School Living Lab 
Fundacja Code For Green 

Program „School Living Lab” działa od 2018 roku, angażując uczniów i nauczycieli w tworzenie praktycznych rozwiązań odpowiadających na zmiany klimatu. Uczniowie, wykorzystując technologie cyfrowe i metodę design thinking, samodzielnie diagnozują lokalne problemy środowiskowe, projektują oraz testują innowacyjne rozwiązania, takie jak aplikacja do monitorowania zużycia wody, ławka solarna, interaktywny kosz na śmieci, czujnik nawadniania czy system ostrzegania przed powodzią. W procesie tym rozwijają nie tylko umiejętności cyfrowe, ale również inne kluczowe kompetencje XXI wieku – krytyczne myślenie, współpracę, kreatywność i umiejętności cyfrowe.  

„School Living Lab” to również przestrzeń do współpracy młodzieży z naukowcami i praktykami branżowymi. Program wspiera nauczycieli w prowadzeniu zajęć o tematyce środowiskowej, zapewniając trwałość edukacji klimatycznej w szkołach. Wzięło w nim już udział ponad 1000 uczniów i uczennic oraz 18 nauczycieli i nauczycielek w różnych miejscowościach w Polsce. 

WWW: https://www.cfg.edu.pl/school-living-lab/  

Punkt Zwrotny — wsparcie rówieśnicze ratuje życie 
Fundacja OFF School 

„Punkt Zwrotny” koncentruje się na zdrowiu psychicznym młodzieży w szkołach ponadpodstawowych i ma na celu zapobieganie samobójstwom poprzez edukację i budowanie świadomości na temat zdrowia psychicznego i wsparcia rówieśniczego. Inicjatywa oferuje przystępne scenariusze lekcji, które umożliwiają młodym ludziom przygotowanie się do udzielania podstawowego wsparcia swoim rówieśnikom. Materiały są tworzone w sposób merytoryczny, a jednocześnie łatwy do wykorzystania, co zachęca nauczycieli i uczniów do podejmowania tematyki dobrostanu psychicznego w praktyce. 

Inicjatywa wspiera edukację rówieśniczą (ang. peer-to-peer education), angażując młodzież w prowadzenie zajęć na temat zdrowia psychicznego w swoich klasach i szkołach. Taka forma działania służy dialogowi międzypokoleniowemu i wzmacnia poczucie sprawczości młodych ludzi, pozytywnie wpływając na ich samoocenę. Jest to prosta i efektywna forma aktywizmu, która ma ogromny wpływ na życie młodych osób – dosłownie ratuje życie. 

WWW: https://wsparcierowiesnicze.edu.pl/ 

Uczniu, znaj swoje prawa w PJM! 

Stowarzyszenie Umarłych Statutów, Fundacja Głuche Miasto 

Każdy człowiek, niezależnie od języka, jakim się posługuje, ma prawo do pełnego dostępu do informacji o swoich prawach. Tymczasem osoby z niepełnosprawnościami słuchu, w tym osoby g/Głuche, często nie mają możliwości zapoznania się z przysługującymi im prawami. Wynika to z trudności w nauce języka polskiego, który znacząco różni się od wizualno-przestrzennego Polskiego Języka Migowego (PJM). W efekcie osoby g/Głuche są często odcięte od wiedzy na temat swoich podstawowych praw, takich jak prawa człowieka, dziecka czy ucznia. 

Inicjatywa „Uczniu, znaj swoje prawa w PJM!” odpowiada na te potrzeby, tłumacząc skomplikowane treści prawnicze na Polski Język Migowy w sposób zrozumiały dla młodych odbiorców. Projekt skierowany jest do niesłyszących i słabosłyszących uczniów i uczennic oraz ich rodziców i nauczycieli. W ramach działań powstały filmy w PJM, które wyjaśniają prawa uczniów oraz instrukcje dotyczące podejmowania interwencji w sytuacjach ich łamania. Uczniowie otrzymali także wzory pism do szkół i kuratoriów oraz wsparcie w ich uzupełnianiu. Inicjatywa wzmacnia sprawczość osób g/Głuchych, zapewniając im dostęp do wiedzy i narzędzi umożliwiających skuteczne dochodzenie swoich praw. 

WWW: https://youtu.be/Ci_peXSvcXA?si=cFc4qv9qrxWhhzM6  

Inicjatywy lokalne 

Centrum Aktywności Młodzieży w Krośnie 

Centrum Aktywności Młodzieży (CAM) to miejsce tworzone dla młodzieży (w wieku 13–25 lat) i – wspólnie z młodzieżą. Inicjatywa powstała w odpowiedzi na brak bezpiecznej i ogólnodostępnej przestrzeni miejskiej, w której młodzi ludzie mogliby się spotykać (wcześniej młodzież gromadziła się pod arkadami rynku, co często kończyło się interwencjami straży miejskiej). Dzięki mediacjom i współpracy z samorządem, w odnowionej zabytkowej piwnicy Biura Wystaw Artystycznych stworzono taką enklawę, łączącą funkcje społeczne i kulturalne. CAM działa na zasadach otwartości i szacunku i jest otwarty dla młodzieży z różnorodnych środowisk. Oferuje miejsce do odpoczynku, realizacji projektów artystycznych i obywatelskich oraz budowania relacji przy wsparciu tutorów i psychologa. 

Inicjatywa wyróżnia się partycypacyjnym modelem — to swoisty hub dla lokalnych działań młodzieżowych i oddolnych inicjatyw — i opiera się na edukacji pozaformalnej łączącej sztukę z aktywizmem społecznym. CAM jako instytucja kultury odznacza się także systemową współpracą z samorządem i praktyką włączania odbiorców w działania, co może stać się inspiracją dla innych miast. 

WWW: https://camkrosno.pl 

MIASTO (dla) DZIECI — DZIECI MAJĄ GŁOS! Wystawa oraz akcje twórcze z młodymi mieszkańcami Szczecina i regionu 

Galeria sztuki dla dzieci i młodzieży TWORZĘ SIĘ w Szczecinie 

Jak mogłoby wyglądać miasto dostosowane do dzieci? Inicjatywa „MIASTO (dla) DZIECI” stawia je w centrum działań artystycznych i społecznych. W ramach tej inicjatywy młodzi mieszkańcy i mieszkanki regionu (w wieku 5–12 lat) współtworzyli wystawę będącą przestrzenną makietą miasta. Projektując ją, dzieci mogły wprowadzać zmiany w transporcie, układzie ulic czy przeznaczeniu budynków. Projekt obejmował także warsztaty, spacery badawcze, kąpiele leśne i minifestiwal, podczas którego park zamienił się w przestrzeń artystycznych eksperymentów i działań twórczych. Działania te promowały współpracę międzypokoleniową oraz prawo dzieci do zabawy, odpoczynku i życia w zielonym, bezpiecznym mieście. 

Inicjatywa wyróżnia się innowacyjnymi formami partycypacji – dzieci nie tylko same tworzyły, ale także współdecydowały o kształcie wystawy i wydarzeń. Zorganizowano m.in. (nie)konkurs MIASTO MARZEŃ, popularyzujący postawy twórcze bez rywalizacji, oraz premierę teledysku-manifestacji, słuchowiska i animacji stworzonych przez młodych uczestników we współpracy z artystami. Inicjatywa zmienia tradycyjny model relacji mistrz–uczeń na wspierający i partnerski, budując mosty między światem dzieci a dorosłych. 

WWW: http://www.tworzesie.pl/  

Od kontroli do odpowiedzialności 

II LO im. Jana Matejki w Siemianowicach Śląskich  

Inicjatywa „Od kontroli do odpowiedzialności” wprowadza innowacyjny sposób nauczania matematyki, oparty na ocenianiu kształtującym i pracy zespołowej. Projekt rezygnuje z tradycyjnych ocen na rzecz informacji zwrotnej, która wskazuje poziom opanowania materiału (N – niewystarczający, W – wystarczający, K – kompletny). Uczniowie raz w semestrze piszą diagnozę, na podstawie której generowana jest ocena końcowa. Dzięki temu młodzież skupia się na procesie uczenia się, a nie na wynikach, co pomaga zminimalizować stres i lęk związany z ocenianiem, a także sprawia, że lekcje stają się bardziej praktyczne i angażujące. Projekt zakłada również zmianę aranżacji przestrzeni edukacyjnej, tak by osoby uczące się mogły swobodnie poruszać się po klasie w trakcie zajęć. W sali matematycznej pojawiły się mobilne stoliki oraz dwustronna tablica, a część ścian pomalowano farbą kredową, co umożliwia uczniom nieskrępowaną pracę zespołową i zapisywanie rozwiązań w różnych miejscach.  

Takie podejście rozwija kluczowe kompetencje przyszłości: współpracę, autonomię i kreatywność. Choć inicjatywa obejmuje obecnie jedynie trzy klasy, stanowi przykład rozpoczęcia wartościowej zmiany systemowej, która może być wdrażana stopniowo w innych szkołach. To „mała iskierka” pokazująca, że do wprowadzenia innowacji wystarczy niekiedy tylko jeden odważny i zaangażowany nauczyciel. 

WWW: https://mateja.edu.pl/  

Pracownia Pomysłów 

Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo – Ośrodek młodzieżowy nr 2 „Bliźniak” w Lublinie 

„Pracownia Pomysłów” to przestrzeń stworzona w Ośrodku Młodzieżowym nr 2 „Bliźniak” w Lublinie, w której od 2015 roku odbywają się regularne zajęcia techniczne skierowane do dzieci z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działanie to daje młodym uczestnikom i uczestniczkom możliwość zdobycia praktycznych umiejętności poprzez pracę metodą projektu, z naciskiem na środowisko, a także rozwija ich kreatywność i poczucie sprawczości.  

Ważnym momentem każdego projektu jest prezentacja efektów pracy – skonstruowanego przedmiotu lub stworzonego filmiku – przed rodzicami i lokalną społecznością. Taka celebracja sukcesu wzmacnia poczucie wartości dzieci, uświadamia im zdobyte kompetencje i pokazuje sens ich wysiłków. Inicjatywa nie tylko wspiera rozwój młodych ludzi, pokazując, że nawet trudny start w życiu nie wyklucza twórczego działania, ale również buduje więzi w lokalnej społeczności. 

WWW: https://www.youtube.com/@pracownia-pomyslow  

Zielone Kompetencje Przyszłości i nowe technologie w branży hutnictwa — interpretacja i implementacja przez sektor kultury 

Muzeum Hutnictwa w Chorzowie 

Interdyscyplinarna inicjatywa edukacyjna, której celem było wyposażenie uczniów i studentów w konkretne umiejętności, umożliwiające skuteczne wdrażanie innowacyjnych rozwiązań wspierających Zielony Ład i neutralizację wpływu przemysłu ciężkiego na klimat. W zadaniu wykorzystano metodę nauczania kaskadowego: studenci i studentki wiodących uczelni technicznych zdobyli w praktyce zielone kompetencje, które następnie w formie warsztatów przekazali uczniom i uczennicom szkół z woj. śląskiego i małopolskiego.  

W ramach zadania powstało 40 ogólnodostępnych scenariuszy zajęć warsztatowych dla szkół średnich, a także publikacja podsumowująca. Inicjatywa wzmocniła międzysektorowe partnerstwa, promując innowacyjne, śmiałe podejście do zrównoważonego rozwoju. 

WWW: https://muzeumhutnictwa.pl/zielone-kompetencje-przyszlosci/