Lates 18+

• Gdzie: Audytorium (parter)  
• Kiedy: 19.15 (35 min)
• Liczba miejsc ograniczona: 280 (wstęp zgodnie z kolejnością przybycia) 

Od ponad 200 lat wśród historyków i archeologów toczy się zacięta dyskusja dotycząca pochodzenia Słowian oraz wydarzeń, jakie doprowadziły do ich pojawienia się w Europie Środkowo-Wschodniej. Osią debaty są dwie sprzeczne hipotezy: allochtoniczna i autochtoniczna. Pierwsza zakłada, że Słowianie przybyli na terytorium współczesnej Polski nie wcześniej niż w VI wieku n.e.; druga, że zamieszkiwali ten region już w epoce żelaza. Weryfikacja obu hipotez nie jest zadaniem prostym ze względu na to, że kremacja zmarłych była dominującym zwyczajem ludów Europy Środkowej od późnej epoki brązu aż do momentu ich przystąpienia do wspólnoty chrześcijańskiej. Aby rozwiązać ten problem, porównaliśmy strukturę genetyczną populacji, która pojawiła się w pierwszych wiekach naszej ery na terenie współczesnej Polski i wiązana jest z kulturą wielbarską, oraz populacji tworzącej państwo Piastów. Co ważne, przedstawiciele kultury wielbarskiej w odróżnieniu od żyjącej obok nich ludności autochtonicznej nie kremowali, lecz grzebali szczątki zmarłych.  

Badanie objęło 474 osoby pochowane na 27 cmentarzach. Dla 197 z nich uzyskano dane obejmujące cały genom. Przeprowadzone analizy wykazały bliskie powinowactwa genetyczne między osobami związanymi z kulturą wielbarską a współczesnymi im i starszymi populacjami północnoeuropejskimi. Ponadto stwierdziliśmy, że przedstawiciele kultury wielbarskiej, żyjący w IV wieku n.e. w okolicach współczesnego Hrubieszowa, posiadali w swoich genomach wszystkie komponenty niezbędne do powstania populacji państwa Piastów. Zebrane dane sugerują, że populacja związana z kulturą wielbarską została utworzona przez imigrantów z północy, którzy przybyli na tereny współczesnej Polski najprawdopodobniej na początku I tysiąclecia n.e. i wymieszali się z ludnością miejscową. Przedstawione wyniki są zgodne z hipotezą autochtoniczną zakładającą kontynuację genetyczną w Europie Środkowo-Wschodniej. 

Prof. dr hab. Marek Figlerowicz – chemik i biolog, profesor nauk biologicznych, członek korespondent PAN i PAU. W latach 2011–2023 dyrektor Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN. Od 2004 roku kierownik Zakładu Biologii Molekularnej i Systemowej, w ramach którego prowadzi pionierskie badania w zakresie genomiki strukturalnej i funkcjonalnej oraz biologii molekularnej i systemowej RNA. Odbył liczne staże badawcze we Francji oraz USA. Podstawowymi obiektami jego zainteresowań są genomy oraz transkryptomy zarówno wirusowe, roślinne, jak i człowieka. Obecnie realizowane projekty dotyczą: genomiki populacyjnej człowieka, archeogenomiki oraz molekularnego podłoża procesu regeneracji. Współautor ponad 200 artykułów opublikowanych w renomowanych międzynarodowych czasopismach naukowych oraz 13 patentów międzynarodowych i krajowych. Kierownik około 30 krajowych i międzynarodowych projektów badawczych. Poza działalnością naukową pasjonuje się filozofią i historią. 

• Gdzie: Audytorium (parter)   
• Kiedy: 20.15 (35 min) 
• Języki: polski, PJM 
• Liczba miejsc ograniczona: 280 (wstęp zgodnie z kolejnością przybycia)

Czy już Kain pożarł Abla? Czy w jaskini nieopodal Krakowa 18 tys. lat temu mieszkali kanibale? Co popychało ludzi nie tylko do granic, ale i poza nie, tak że gotowi byli zjadać własnych bliskich lub sąsiadów? Jak kanibalizm wpłynął na początki Polski i historię? Jak wiązały się z nim zmiany klimatu? Zapraszamy na fascynujący wykład o pradawnych mieszkańcach kraju nad Wisłą. O faktach, zmyśleniach i nadużyciach na temat ludożerstwa na ziemiach polskich od epoki kamienia opowie historyk Kamil Janicki. 

Kamil Janicki – historyk, pisarz, publicysta, autor książek takich jak „Cywilizacja Słowian”, „Średniowiecze w liczbach” czy „Życie w chłopskiej chacie”. Prowadzi kanał „WielkaHISTORIA” na Youtubie. 

• Gdzie: Audytorium (parter)    
• Kiedy: 21.15 (35 min)  
• Języki: polski, PJM  
• Liczba miejsc ograniczona: 280 (wstęp zgodnie z kolejnością przybycia)

Badania genetyczne Katedry Antropologii Uniwersytetu Łódzkiego wskazują, że choć obecna populacja polska posiada genetyczne komponenty wszystkich trzech głównych fal prehistorycznego osadnictwa, jakie miały miejsce na terenie Europy, to w ciągu ostatniego tysiąca lat wykazuje ciągłość genetyczną. 

Pod względem dziedziczonego jedynie po matce mitochondrialnego DNA współcześni Polacy pochodzą w zdecydowanej większości od siedmiu głównych haplogrup („linii genetycznych”). Każdej z tych linii nadano umownie – od określających je liter alfabetu – imię jednej z 7 „pramatek Europy”: Urszula, Xenia, Helena, Katarzyna, Tara, Velda oraz Jaśmina. Analogiczne badania zostały także przeprowadzone dla dziedziczonego jedynie w linii męskiej chromosomu Y. 

Czy współcześni Polacy wyróżniają się zatem genetycznie od innych ościennych populacji? Czy występują w ogóle jakieś genetyczne różnice wewnątrz naszej populacji, a jeśli tak, to czym są one spowodowane? Śladów jakich historii można szukać w naszych genach? 

Dr Marcin Słomka – adiunkt w Centrum Biologii Cyfrowej i Nauk Biomedycznych – Biobank Łódź^® Uniwersytetu Łódzkiego. Z wykształcenia biotechnolog, od ponad 11 lat zajmuje się biobankowaniem próbek materiału biologicznego oraz genetycznymi badaniami populacyjnymi z wykorzystaniem wysokoprzepustowych technologii, takich jak mikromacierze i sekwencjonowanie nowej generacji.

• Gdzie: Lektorium (parter) 
• Kiedy: 19.10, 19.40, 20.10, 20.40, 21.10 (20 min) 
• Liczba miejsc ograniczona: 60  (wstęp zgodnie z kolejnością przybycia) 

Burzliwa słowiańska krew. W XXI wieku wiemy już, że jej sekret tkwi w genach. Mamy swoje zalety, mamy też wady. Zapraszamy na improwizowany spektakl komediowy o tym, co w Polakach najśmieszniejsze. I najpiękniejsze! 

Parsque du hehe – warszawska grupa improwizacji teatralnej. Tworzy komediowe spektakle bez scenariusza, inspirowane sugestiami publiczności. Agnieszka Purc, Jan Purc, Ewa Senk i Kasia Szymańska to improwizatorzy z wieloletnim doświadczeniem, które zdobywali na scenach polskich i zagranicznych. W stolicy można ich zobaczyć m.in. w Klubie Komediowym i Resorcie Komedii. 

• Gdzie: Niebieskie krzesła (I piętro)  
• Kiedy: 19.00–22.00 

Podczas najbliższego Wieczoru dla dorosłych porozmawiamy  o… kaszach. To najstarsze produkty spożywcze znane ludom słowiańskim. Szczególnie popularne były w jadłospisie Słowian wschodnich i zachodnich. W XIX wieku natomiast ustąpiły miejsca ziemniakom. Dziś powracają na nasze stoły, głównie dlatego że coraz więcej wiemy o ich prozdrowotnych właściwościach. Jakie wyróżniamy rodzaje kasz? Które z nich warto spożywać częściej, a które rzadziej? Które zaleca się osobom odchudzającym się, a które pacjentom z problemami trawiennymi? Tego wszystkiego dowiesz się już 27 marca! 

Paula Nagel – ekspertka ds. żywienia w Medycznym Centrum Dietetyki i Edukacji Zdrowotnej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB w Warszawie. Zawodowo skupia się głównie na realizacji działań edukacyjnych na rzecz profilaktyki i promocji zdrowia. Na co dzień udziela bezpłatnych konsultacji żywieniowych w Centrum Dietetycznym Online. Robi to efektywnie bez układania gotowych jadłospisów.    

• Gdzie: Pomarańczowe krzesła (I piętro)  
• Kiedy: 19.00–22.00 

Korzenie przędzenia, jednego z najstarszych rzemiosł świata, tkwią co najmniej w epoce neolitu. Czynność ta jest źródłem wielu legend i opowieści, a także pracą tradycyjnie (choć nie wyłącznie) wykonywaną przez kobiety. Dziś całkowicie zautomatyzowaną niemal wszędzie... Niemal, bo automatyzacja nie dotyczy społeczności rękodzielniczek i rekonstruktorek historycznych. Najstarsze metody przędzenia nici zaprezentują archeolożka Anna Grossman, oraz jej uczennica, rekonstruktorka historyczna Agnieszka Wichrowska.

Anna Grossman – archeolożka pradziejowa, specjalistka w zakresie historii tkanin, związana z Muzeum Archeologicznym w Biskupinie.

Agnieszka Wichrowska – socjolożka, rekonstruktorka historyczna, pracowniczka Centrum Nauki Kopernik.

• Gdzie: Hol (parter) 
• Kiedy: 19.00-22.00 
• Języki: polski, ukraiński

Lalka motanka to gałgankowa, ręcznie robiona lalka. Sztuka wykonywania motanek wywodzi się z dawnych tradycji ludowych Słowian wschodnich i jest szczególnie popularna w Ukrainie. Nazwa pochodzi od czynności motania związanej z przędzeniem i tworzeniem nici, które następnie zwijano w uporządkowaną formę motka. Lalek tych używano w charakterze ochronnych amuletów. W trakcie Wieczoru zobaczycie na żywo, jak wygląda tworzenie motanek, i sami będziecie mogli taką lalkę wykonać pod okiem instruktorki. 

Nadiia Krasnikowa – nauczycielka rękodzieła dla dzieci, z ponad 40-letnim stażem dydaktycznym w edukacji szkolnej i pozaszkolnej. Specjalizuje się w metodyce edukacji praktyczno-technicznej oraz nauczania rysunku. Pomaga dzieciom rozwijać umiejętności twórcze, angażując je w kulturę i ukraińskie tradycje, a także zaszczepiając im miłość i szacunek do natury.  

Ołena Owczynnikowa – od ponad 20 lat zgłębia i odtwarza dawne ukraińskie tradycje. Członkini Centrum Kultury Słowiańskiej „Wielkanoc” w Ukrainie. Prowadzi warsztaty i seminaria poświęcone ukraińskim zwyczajom, takim jak tworzenie pisanke, lalek motanek, haftów, tkanin, amuletów, mandali czy łapaczy snów. Po przyjeździe do Polski wiosną 2022 roku prowadziła warsztaty motanek w Ukraińskim Domu w Warszawie, wspierając ukraińskie tradycje wśród migrantów i polskich przyjaciół. 

• Gdzie: Fontanna powietrzna 
• Kiedy: 20.00, 21.00 

Zespół wokalny Vilni to kwartet młodych dziewczyn z Ukrainy, które po wybuchu pełnoskalowej inwazji rosyjskiej na Ukrainę znalazły schronienie w Warszawie. Bohdana Mandziuk, Valeriia Bondar, Sofiia Zhukova i Liudmyla-Aisata Bolli tworzą unikalne połączenie tradycyjnego ukraińskiego śpiewu ludowego z nowoczesnymi aranżacjami. Zespół specjalizuje się w wykonywaniu pieśni a cappella, w duchu ukraińskiej muzyki ludowej. Vilni scala w swej twórczości ukraińskie pieśni ludowe i biały śpiew z nowoczesnymi harmoniami i rytmami, czego efektem jest świeża, oryginalna interpretacja tradycji.   

Exhibition "Poisons: The Superpowers of Nature"

• Where: Exhibitions (Ground Floor)
• When: 7:00 PM – 10:00 PM

Our latest exhibition offers a chance to observe representatives of 30 animal species. While none of them are cats, they all live in boxes. Their homes are equipped with glass panels, allowing visitors to get a close look at the residents, who are very much alive. You’ll see snakes, scorpions, spiders, frogs, and other creatures whose superpower is their venom.

Szczegóły wkrótce

• Where: High Voltage Theatre (1st floor)  
• When: 7:30, 8:00, 8:30, 9:00 p.m., 9:30 p.m. (eng) (approx. 25 min)  

• Limited number of seats: 50 (“First come, first served” basis) 

Have you noticed that a loud noise always accompanies electrical discharges?! How can the flow of electrons cause it? 

During the show, you will see two Tesla transformers. These devices were built based on the theory formulated by that great inventor. However, instead of traditional solutions, modern electronics were used in them. This makes it possible to influence their work and the sounds caused by the high voltage they generate. Come see and hear a million volts that will tune into our play! 

Caution: Due to the possibility of disruption to medical device operations (pacemakers, insulin pumps, hearing aids, etc.), people using such devices should not participate in shows and workshops at the High Voltage Theatre. The show is also not recommended for pregnant women and people with epilepsy. 

• Where: Robotic Theatre
• When: EN – 7 p.m., PL – 7:30, 8, 8:30, 9 and 9:30 p.m. (20 min) 
  The 7 p.m. show is performed in English
• Limited number of seats: 50 (“First come, first served” basis) 

The adaptation of Stanisław Lem’s story is a tale full of passion, humour and violence featuring a beautiful but puckish princess and a noble prince with a heart of gold who is in love with her. Come and see the story in the daring interpretation of third-generation RoboThespians.

Protagonists will be speaking with the voices of Piotr Fronczewski, Tomasz Kozłowicz, Magdalena Różczka, Marian Opania, Wiktor Zborowski and Artur Dziurman.
Animations: Szymon Felkel