Zapraszamy na polarny wieczór w Koperniku!
Spotkamy się z polarnikami, w tym bohaterkami filmu “Polarniczki”, pionierkami badań w Arktyce i Antarktyce. W ciepłej atmosferze porozmawiamy o krainach lodu, które (niestety!) stają się coraz mniej zimne. W rejonach polarnych ocieplenie klimatu przebiega bowiem intensywniej niż gdzie indziej i jest to problem równie gorący jak kwestia obecności plastiku i innych zanieczyszczeń w tych oazach różnorodności biologicznej.
Z zaproszonymi gośćmi – polarniczkami i ekspertami z instytucji naukowych – porozmawiamy o tym:
- Jak ekosystemy polarne reagują na zmiany klimatu i dlaczego są wyjątkowo wrażliwe na te zmiany?
- Na czym polegają związki mórz z klimatem?
- Czy można pływać statkiem po lodowcu?
- Dlaczego polarniczka pędzi na lodowiec, kiedy wieje fen?
- Co to jest skamieniły las? I dlaczego żadna piła w Antarktyce go nie ruszy?
- Jak się bada wpływ stacji polarnych na przyrodę polarną?
W trakcie spotkania "zajrzymy” na polskie stacje polarne. Dowiemy się, na czym polegają działania na rzecz ochrony przyrody w ich sąsiedztwie. Poznamy nieco życie na lodowcu „od kuchni”. Nie zabraknie więc także anegdot.
- Czy stacje polarne są nam potrzebne?
- Czy polskie stacje polarne mają znaczenie międzynarodowe?
- Jak polskie polarnictwo przyczynia się do rozwoju nauki, zwłaszcza w kontekście wyzwań planety, przed którymi stoimy?
- Czy jesteśmy zobowiązani chronić tamtejszą różnorodność biologiczną?
- Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego w budowie! Jak to się robi na drugim końcu świata? Jak wygląda projekt? Czy uwzględnia troskę o środowisko naturalne?
Pamiętając, że bohaterkami filmu są polarniczki, zapytamy naszych ekspertów, jaka jest obecnie rola kobiet w badaniach polarnych i zarządzaniu stacjami polarnymi.
Na początku spotkania wspólnie obejrzymy film „Polarniczki”.
Bohaterki filmu:
prof. Maria Agata Olech
Pierwsza w Polsce lichenolożka polarna, twórczyni Polskiej Polarnej Szkoły Botaniki, światowej sławy specjalistka w badaniu porostów. Stopień doktora lichenologii uzyskała w Instytucie Botaniki UJ, gdzie pracowała od 1969. Założycielka (1994) i wieloletni kierownik Pracowni Lichenologii i Lichenoindykacji w Instytucie Botaniki UJ, a następnie Zakładu Badań i Dokumentacji Polarnej im. Prof. Zdzisława Czeppego. Uczestniczyła w kilkunastu wyprawach polarnych do Arktyki i Antarktyki (m.in. w roli kierownika zimowania). Materiały, które zebrała, pozwoliły opisać nowe dla nauki 90 taksonów, w tym 5 rodzajów i 60 gatunków porostów, grzybów naporostowych, workowców autonomicznych, sinic oraz glonów. Autorka ok. 500 publikacji naukowych. Członkini Explorers Club (od 2001). Sekretarz naukowa Komitetu Badań Polarnych (1992–2000), przewodnicząca Komisji Badań Antarktyki działającej przy KBP, a także wiceprzewodnicząca tej organizacji. Przewodnicząca Rady Redakcyjnej „Polish Polar Research” (od 1990) i redaktor naczelna „Biuletynu Polarnego” – pisma naukowego KBP i Klubu Polarnego Polskiego Towarzystwa Geograficznego.
dr hab. Wiesława Ewa Krawczyk
Geochemiczka, polarniczka. Magister chemii, doktor nauk o Ziemi, doktor habilitowana nauk o Ziemi w zakresie geografii. Emerytowana wykładowczyni akademicka związana zawodowo z Wydziałem Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego. Uczestniczka wypraw polarnych na Spitsbergen, od 1979 roku prowadziła badania wód w różnych częściach archipelagu Svalbard. Uzyskane wyniki wykorzystała do przygotowania rozprawy doktorskiej i habilitacyjnej oraz licznych publikacji. Kierowniczka wyprawy UŚ w 1986 roku, organizatorka laboratoriów chemicznych w Polskiej Stacji Polarnej w Hornsundzie.
dr Anna Krzyszowska Waitkus
Absolwentka ochrony środowiska na Wydziale Geologii UW (1978). Specjalistka w zakresie badań polarnych oraz badań gleby. W ciągu 16 wypraw naukowych przeprowadziła unikalne badania nad wpływem człowieka na środowiska obszarów podbiegunowych (m.in. w Hornsund i Ny-Ålesund na Spitsbergenie oraz wokół stacji badawczych na King George Island na Antarktydzie). Uczestniczyła również w wyprawie alpinistycznej na Hornsundint (1985). Wykładała gościnnie na Uniwersytecie w Longyearbyen (UNIS, 2014–2016) oraz w Instytucie Geofizyki PAN (2017, 2022). Pracowała też na uniwersytetach amerykańskich (w Seattle i Laramie), a także w Departamencie Ochrony Środowiska stanu Wyoming jako koordynatorka i inspektor środowiskowa w kopalniach odkrywkowych węgla brunatnego. Obecnie prowadzi serie wykładów (m.in. na uniwersytetach w Pekinie i Xi’an) na temat regeneracji pokopalnianego środowiska. Autorka 41 artykułów naukowych.
Eksperci:
dyr. IBB PAN, Agnieszka Kruszewska
Absolwentka kierunków zarządzanie i marketing w Akademii Leona Koźmińskiego oraz prawo na Uniwersytecie SPWS w Warszawie. Ukończyła też podyplomowe studia Executive Master of Business Administration w Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN. Jako Zastępca Dyrektora ds. Administracyjnych wchodzi w skład dyrekcji Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, a od 2012 r. zarządza również Polską Stacją Antarktyczną im. Henryka Arctowskiego, która jest częścią Instytutu. W latach 2017-2021 pełniła funkcję wiceprzewodniczącej międzynarodowego stowarzyszenia Rady Menadżerów Narodowych Programów Antarktycznych (The Council of Managers of National Antarctic Programs – COMNAP), w której do dziś pozostaje polskim delegatem. W latach 2015-2022 była przewodniczącą Polskiego Konsorcjum Polarnego, które jest porozumieniem polskich instytucji naukowych zaangażowanych w badania w rejonach polarnych. Od 2023 roku jest Wiceprzewodniczącą Komitetu Badań Polarnych Polskiej Akademii Nauk.
dyr. IO PAN, prof. Marcin Węsławski
Oceanolog, ekolog morski. Absolwent pierwszego rocznika oceanografii na Uniwersytecie Gdańskim. Specjalizuje się w badaniu związków między zmianami klimatu a bioróżnorodnością, głównie w Arktyce Europejskiej. Spędził ponad 50 miesięcy na morskich i polarnych ekspedycjach – od Rosji przez Svalbard i Grenlandię po Kanadę. Wielokrotnie cytowany autor, opublikował ponad 120 prac. Promotor 13 doktorantów. Profesor belwederski (od 2000). Dyrektor Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie (od 2018).
Współautorka filmu:
Dagmara Bożek
Autorka książek o tematyce polarnej, popularyzatorka nauki, uczestniczka wypraw polarnych. Laureatka Nagrody Magellana 2020 za biografię „Ryszard Czajkowski. Podróżnik od zawsze”. Autorka projektu i reportażu „Polarniczki”, na podstawie których w 2023 roku powstał film dokumentalny w reżyserii Kuby Witka. Finalistka konkursu Popularyzator Nauki 2022 w kategorii „Animator”. W 2024 roku ukazała się w języku polskim i angielskim biografia „Henryk Arctowski. W świecie myśli”, którą napisała wspólnie z reżyserką i dokumentalistką Katarzyną Dąbkowską.
Prowadząca:
dr Magdalena Puczko
Biolożka. Uczestniczka wypraw polarnych do Antarktyki (Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego, Peter J. Lenie Base), gdzie m.in. badała kolonie pingwinów, oraz do Arktyki (Stacja Polarna Hornsund im. Stanisława Siedleckiego), gdzie prowadziła badania w koloniach alczyków, zajmowała się edukacją i promocją nauki. Pracowała w Komitecie Badań Polarnych PAN. Własne badania naukowe prowadziła na Wiśle – jej praca doktorska dotyczyła roli osadów piaszczystych Wisły w procesie samooczyszczania. Autorka i współautorka artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz opracowań poświęconych stacji w Hornsundzie. Poprowadziła serię filmów edukacyjnych „Wpłyń na wodę”. Współtwórczyni seriali telewizyjnych o ochronie różnorodności biologicznej: „Tańczący z naturą” i „Las story”. Maluje obrazy i kształci się w szkole ceramiki artystycznej Ceramiq. Nagrodzona w Ogólnopolskim Konkursie Kobiecy Obraz Morza za obraz „Clarion-Clipperton Zone. Kobalt. Pęd na dno”.
