Dlaczego konstrukcjonizm, czyli uczenie się przez tworzenie?
Konstrukcjonizm kładzie nacisk na trzy aspekty w procesie nauczania: mentalny – czyli proces konstruowania wiedzy w głowie ucznia, społeczny – czyli uczenie się przez współpracę i dyskusję, materialny – czyli konstruowanie materialnych reprezentacji abstrakcyjnych idei.
Efektem praktycznym takiego podejścia jest podmiotowość jednostki uczącej się, która staje się twórcą, a nie tylko odbiorcą swojej wiedzy – stawia pytania, poszukuje, dąży do wyzwań i wykorzystuje zasoby, które dostarcza nowoczesna rzeczywistość.
Jak sprawić, aby jednostka przyjęła na siebie tę podmiotowość i aktywnie używała oferowanego instrumentarium? Odpowiedzią konstrukcjonizmu jest zaangażowanie w tworzone idee. To, czego jednostka się uczy, co tworzy, co konstruuje (materialnie czy teoretycznie), musi mieć dla niej osobiste znaczenie, musi być realizacją osobistych potrzeb i pragnień. Upraszczając: chętniej i sprawniej się uczymy czegoś, co nas interesuje, inspiruje, i odnosi się do dziedzin (znów praktycznych, bądź teoretycznych) naszego życia.
Dzieci nie dostają idei, one je tworzą
Główny przedstawiciel konstrukcjonizmu Seymour Papert głosił, że: „»dzieci nie dostają idei, one je tworzą (children don’t get ideas they make ideas), ale uczące się dzieci tworzą nowe idee szczególnie skutecznie wtedy, gdy są aktywnie zaangażowane w konstruowanie różnego rodzaju artefaktów – może to być robot, poemat, zamek z piasku, program komputerowy lub cokolwiek innego, czym można się podzielić z innymi i co może być przedmiotem wspólnej analizy i refleksji«”.*
* dr Andrzej Walat, „O konstrukcjonizmie i ośmiu zasadach skutecznego uczenia się według Seymoura Paperta”, Meritum 4 (7) / 2017
ilustracja Areta Wasilewska-Gregorowicz
- Uczenie się przez tworzenie (learning by doing) – dzieci i młodzież uczą się poprzez wymyślanie i tworzenie konkretnych przedmiotów.
- Wykorzystywanie technologii (technology as building material) – uczestnicy korzystają z urządzeń cyfrowych, dzięki którym mogą zrealizować więcej pomysłów i więcej się nauczyć.
- Zabawa (hard fun) – dzieci zaangażowane w konstruowanie różnych rzeczy, uczą się skutecznie i z przyjemnością.
- Uczyć się, jak się uczyć (learning to learn) – praca nie polega na wykładaniu wiedzy, tylko na osobistym zaangażowaniu w proces i odpowiedzialność za efekty swojej pracy. Jak głosił Papert, dzieci i młodzież nie są odbiorcami, ale twórcami swojej wiedzy.
- Nie spiesz się (taking time) – dajemy odpowiedni czas na każde zadanie, praca jest też odpowiednio planowana przez prowadzącego.
- Uczymy się na błędach (you can’t get it right without getting it wrong) – praca metodą myślenia projektowego, czyli design thinking, zakłada popełnianie błędów, które są kreatywnie wykorzystywane w procesie budowania i testowania prototypów.
- Bądź przykładem (do unto ourselves what we do unto students) – to wskazanie dla osób pracujących z dziećmi i młodzieżą, żeby dzieliły się doświadczeniem na temat tego, jak same się uczą. Dlatego na przykład w Koperniku w Wytwórni prowadzimy zajęcia dla nauczycieli i edukatorów.
- Wykorzystywanie cyfryzacji (digital world) – wykorzystywanie urządzeń cyfrowych pomaga w rozwiązywaniu sformułowanych problemów i w uczeniu się innych przedmiotów.
Seymour Papert (1928-2016), fot. Shen-montpellier, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons
Wiele z działań Centrum Nauki Kopernik bazuje na założeniach konstrukcjonizmu: Majsternia, Wytwórnia, Konstruktorzy Marzeń, ESERO.
