Czy centra nauki są odpowiedzią na zapotrzebowanie społeczne?
Od 1996 r. można zauważyć znaczną intensyfikację debaty publicznej w takich obszarach jak klimat, energetyka, zagrożenie pandemiczne, ochrona prywatności czy badania naukowe. Ponadto rewolucja cyfrowa, która wprowadziła technologię do naszego codziennego życia, stworzyła także nowe sposoby komunikowania i uczenia się. Odpowiedzią na te potrzeby stały się centra nauki, z których każde dostosowane jest do potrzeb lokalnej społeczności i działa na zasadzie pełnej otwartości.
Zarówno władze publiczne, jak i organizacje naukowe oraz międzynarodowe instytucje, wielonarodowe korporacje i środowiska akademickie, dostrzegają potrzebę zaangażowania społeczeństwa w globalną debatę na temat roli nauki i technologii w stymulowaniu rozwoju oraz zapewnieniu dobrobytu i zamożności. Prawie 3000 zlokalizowanych na całym świecie centrów nauki postawiło sobie za cel edukację opartą na doświadczeniu, czym zjednało sobie zaufanie ponad 310 milionów osób odwiedzających je każdego roku.
Jednakże można zauważyć, że zakres działalności centrów nauki w coraz większym stopniu wykracza poza samo demonstrowanie zjawisk przyrodniczych. Wiele centrów podejmuje próby angażowania społeczeństwa w dialog na temat globalnych problemów, wyposażając poszczególnych liderów lokalnych społeczności w niezbędne narzędzia pracy oraz przyczyniając się do realizacji Milenijnych Celów Rozwoju oraz Celów Zrównoważonego Rozwoju.
Rosnące znaczenie centrów nauki na świecie
Każdego roku powstają nowe centra nauki w szczególności w Afryce, Ameryce Południowej, krajach basenu Morza Śródziemnego, Europie Środkowo-Wschodniej oraz w Azji. Centra te kładą szczególny nacisk na uwzględnienie lokalnego kontekstu, rodzimych zasobów wiedzy oraz zróżnicowania wśród odbiorców. Można by wymienić szereg przykładów intensywnego dialogu świata nauki ze społeczeństwem, w wyniku którego idee oparte na wiedzy znajdują swoje odzwierciedlenie w procesach decyzyjnych. Współcześni ludzie są dużo lepiej przygotowani do udziału w inwestycjach w naukę i realizacji planów rozwojowych, przez co mogą wnosić aktywny wkład w rozwiązywanie zarówno problemów globalnych, jak i lokalnych. Znaczący wzrost zakresu promowania kreatywności, pomysłowości i innowacyjności przez centra nauki stał się kluczem do bardziej zrównoważonego rozwoju.
Światowy szczyt centrów nauki 2017
Centrum Nauki Kopernik uczestniczyło w Światowym Szczycie Centrów Nauki w Tokio. Spotkanie przedstawicieli centrów nauki odbywa się co trzy lata i jest ważnym wydarzeniem podsumowującym działania w zakresie partnerstwa, promowania nauki i zaangażowania prowadzonych ponad kulturowymi, politycznymi, gospodarczymi i geograficznymi granicami.
W wyniku poprzedniego spotkania (2014) podpisano Deklarację z Mechelen (od belgijskiego miasta, gdzie odbywał się Szczyt), która była swoistym planem działań niezbędnych do realizacji założeń, do których powołane są centra nauki – zbudowanie mostu między społeczeństwem, a nauką i technologią, a przez to rozwiązanie wielu globalnych problemów.
Podsumowując ostatnie trzy lata – zmiany jakie nastąpiły w otaczającym nas świecie – uczestnicy zdecydowali się rozwinąć Deklarację Mechelen o nowy Protokół. Zmiany kulturowe, technologiczne i naukowe w otaczającym nas świecie zachodzą szybko, co jest źródłem nowych możliwości, ale i wyzwań. Zadaniem ludzkości jest te szanse wykorzystać, a wyzwaniom sprostać.
Jak głosi Preambuła Protokołu Centra nauki i muzea edukacyjne na całym świecie są zaangażowane w propagowanie naukowo wykształconych społeczeństw i aktywnego udziału obywateli poprzez kształcenie, zwiększanie potencjału i inspirowanie ludzi w każdym wieku dzięki uświadomieniu im wpływu nauki na ich życie. Na świecie są prawie 3 tys. centrów nauki i muzeów edukacyjnych, które wpływają na ponad 310 mln odwiedzających – to znacząca siła o istotnym wpływie, ale i odpowiedzialność. Protokół z Tokio to deklaracja wzięcia tej odpowiedzialności poprzez szeroko definiowany zakres działań na rzecz zrównoważonego rozwoju ludzkości i budowy lepszego świata – takiego, w jakim chcielibyśmy żyć.
